De worstelende man. Over mannen en emoties
Kak. Dat is ironisch. Ik trap hier verschrikkelijk in mijn eigen valkuil. Het oude patroontje steekt zijn kop op net nu ik heerlijk een week in het buitenland ben. Het is de laatste dag van mijn vakantie en ik kan de slaap niet vatten. Een klassiek gevalletje van plafondstaren en liggen piekeren over iets wat ik heb gelezen en wat me niet loslaat. Ik heb al mijn technieken en strategieën om weer in slaap te komen geprobeerd, maar het idee voor dit blogartikel blijft maar terugkomen. Ik kan het schrijven voor later op de dag bewaren, maar inmiddels weet ik dat de woorden uit mijn handen zullen stromen als ik er direct mee aan de slag ga. Het is iets te vroeg voor mijn ochtendritueel, maar het laat me niet los. Het artikel. Mijn eigen ervaringen. De boodschap wint van mijn slaap, dus ik stap uit bed en begin met schrijven.
MANNEN EN EMOTIES
Wat me uit mijn slaap hield? Een week voor mijn vakantie las ik het artikel van Nathan Vos in het Algemeen Dagblad over depressie en zelfmoord onder mannen. In Nederland is zelfmoord, na longkanker, de belangrijkste doodsoorzaak bij mannen onder de 60 jaar. Wtf gaat hier mis?
Vos zegt dat de crux van het probleem ligt in het (on)vermogen van mannen om met hun emoties om te gaan. ‘Ze zijn minder geëquipeerd om hun kwetsbaarheid te tonen’, aldus Vos.
DE WORSTELENDE MAN
Terwijl ik het artikel lees, zie ik het beeld voor me van een worstelende man die kampt met tegenslagen in het leven en het nog wat harder probeert. Hij denkt te moeten voldoen aan de verwachtingen van zijn omgeving. Het klassieke, zwaar verouderde en vooral niet realistische beeld van de succesvolle man.
De ideale vader, partner en gezinsman met een glansrijke carrière. Mét een sixpack. Sterk. Zonder onvolkomenheden. Perfect en zelfverzekerd. Altijd. Hij ziet op sociale media de gebruikelijke zelfhulp- en motivatiegoeroes oppervlakkige oneliners roepen om succes te bereiken. De worstelende man probeert het nog maar wat harder. Falen is geen optie.
En hoe hard hij ook trekt, duwt, worstelt en werkt: de worstelende man wordt alleen maar meer in de fuik van zijn geestelijke gevangenis gezogen. Langzaam is hij steeds minder verbonden met zijn omgeving en met zichzelf. Verdoofd. En in sommige gevallen met als triest eindresultaat dat hij zichzelf volledig isoleert en geen uitweg meer ziet.
Het raakt me. Voornamelijk omdat ik zelf een broer heb die kampt met depressies door zijn bipolaire stoornis. Maar ik herken ook het patroon van alles zelf willen oplossen. Jezelf veroordelen over bepaalde emoties of als iets niet lukt. De lat te hoog leggen. Altijd sterk moeten zijn. Soms – misschien wel vaak – ten koste van jezelf en je eigen levensgeluk.
Na het artikel moest ik aan een persoonlijke ervaring denken.
NOODOPSTIJGING
Ik ben op een duiktraining voor de kust van Afrika en bevind me met (een gedeelte van) mijn team zo’n acht meter onder de zeespiegel in de Indische Oceaan. Het is overdag, prachtig helder water en we trainen een nieuwe procedure met een onderzeeboot. Het gevaarte ligt er stil maar imposant bij terwijl aan we het werk zijn op het achterdek. Twee van mijn teamleden zijn aan het worstelen om een onderwaterscooter in een speciaal rek achterop de onderzeeboot te krijgen. Het lukt niet. Ik zie de onderzeeboot langzaam verder afdalen. Omdat we met pure zuurstof duiken kunnen we niet te diep gaan; de zuurstof in ons duikapparaat wordt dan giftig.
Fuck, dit is niet goed. De onderzeeboot krijgt zijn trim niet onder controle en zakt verder weg. Het lukt niet om de onderwaterscooter in het rek te krijgen en mijn kerels proberen het harder. Ze geven niet op. De onderzeeboot gaat dieper en als de duikers te lang op deze diepte blijven, wordt het echt gevaarlijk. Een zuurstofvergiftiging (hyopxie) kan uiteindelijk resulteren in stuiptrekkingen die dodelijk zijn onder water.
Wat kan ik doen?
Ik blijf op dezelfde diepte afgetrimd en probeer mijn kerels te seinen dat ze omhoog moeten. Ze kijken wel maar registreren het niet. Misschien heeft de zuurstofvergiftiging hun gezichts- of denkvermogen al beïnvloed. Ik weet het niet. Ik zie wel dat ze worstelen met de onderwaterscooter en nog harder hun best doen. De onderzeeboot zakt steeds verder. Ik heb geen idee of mijn kerels het beseffen, maar ze zitten echt in de problemen.
Communicatie is door omstandigheden niet mogelijk. Als ik verder afdaal om ze te halen, krijg ik zelf een zuurstofvergiftiging. Ik bevind me nu al op kritieke diepte. De afstand tussen ons wordt groter en op het moment dat ik toch een laatste duik wil maken om ze te attenderen, maakt de onderzeeboot een noodprocedure waardoor er een grote hoeveelheid lucht naar buiten wordt geblazen. We worden allemaal door de vrijgekomen en opstijgende lucht naar boven geblazen en binnen een aantal seconden drijft mijn hele team aan de oppervlakte. Er hadden honderd dingen fout kunnen gaan, maar we hadden wederom een engel op onze schouder. Iedereen is ongeschonden.
Deze situatie is erg sprekend voor het probleem waar veel mannen mee kampen. De duikers die worstelden met de onderwaterscooter wilden niet opgeven en probeerden het nog maar harder. Falen is geen optie. Als iets moeizaam en lastig gaat, doe je maar wat beter je best. Ze durfden de onderwaterscooter (dat apparaat zit in dezelfde prijscategorie als een nieuwe Audi Q7) niet los te laten. Langzaam ontstond er tunnelvisie, werden ze in de gevarenzone gezogen, naar duistere diepten getrokken en verdronken ze bijna.
TUNNELVISIE EN ALARMSIGNALEN
Als je aan jezelf merkt dat je opgeslokt wordt door het leven, denk dan aan de situatie met de duikers. Denk na over wat jouw alarmsignalen zijn wanneer je dreigt te verdrinken en zorg dat je hier bewust van wordt. Bespreek dit met je omgeving. Als je alarmbellen gaan rinkelen, laat in godsnaam datgene los waarvan je denkt dat het zo belangrijk is en kom naar de oppervlakte. Doorbreek je tunnelvisie en blijf om je heen kijken. Rustig en gecontroleerd kom je naar de oppervlakte, terwijl je je bewust bent van je ademhaling. Daar moet je focus op liggen als je veilig naar de oppervlakte probeert te komen. Net zoals we het onze duikers aanleren.
Maar het belangrijkste is om te voorkomen dat we überhaupt in zulke situaties terechtkomen. Daarvoor moeten we een dieperliggend patroon onderzoeken en bespreekbaar maken.
Dit is geen betoog tegen doorzettingsvermogen. Laat ik dat vooropstellen. Ik zie doorzettingsvermogen nog steeds als een van de belangrijkste life skills die je kunt ontwikkelen. Dit is een betoog voor een heldere kijk op mentale weerbaarheid, échte innerlijke kracht en een poging om het collectieve bewustzijn onder mannen (en hun omgeving) aan te wakkeren.
WAKE UP
Wanneer gaan we wakker worden en beseffen dat het oude beeld van de sterke en krachtige man moet worden herzien? Of blijven we het huidige beeld doorgeven aan de jongere generatie?
Als ik kijk naar het percentage zelfmoord en depressies onder mannen, maar ook naar het alsmaar stijgende percentage burn-outs en stressgerelateerd ziekteverzuim op het werk, is het volgens mij tijd om ons perspectief te veranderen.
Want wanneer is een man succesvol en wie bepaalt dat? Jijzelf toch? Doe dat dan en ga nadenken over wat succes voor jou betekent. Bepaal jouw persoonlijke definitie van succes en hoe je daar wilt komen. Grote kans dat je erachter komt dat het niet gaat om uiterlijke prestaties of al die andere zaken waarvan jij dacht dat het van jou wordt verwacht.
ZOEK HELDERHEID
Eis van jezelf én jouw omgeving de ruimte om dit te onderzoeken en bespreekbaar te maken. Dat wat je aandacht geeft groeit. Geef jezelf dus voldoende aandacht. Therapie, coaching, goede gesprekken met vrienden, wandelen in de natuur of meditatie. Zoek helderheid op een manier die voor jou werkt. Dat is het mooiste geschenk dat je jezelf, jouw omgeving en de volgende generatie kunt geven.
Ik kan je niet beloven dat het een makkelijke weg is. Sterker nog, het is de moeilijkste weg. Want er is moed en echte kracht nodig om jouw eigen demonen onder ogen te zien en daarmee aan de slag te gaan.
DAT ENE DING
De belangrijkste en mooiste dingen in het leven zijn geen rationele zaken die je kunt bereiken of waarvoor je moet presteren. Het belangrijkste in het leven voel je en heb je al in je. Want als je al die oude overtuigingen, mentale concepten en stugge patronen langzaam afpelt, blijft er één ding over.
Weet jij het al wat dat is? Goede zaak. Zorg er nu nog voor dat jouw omgeving dat ook aan je merkt. Door te geven én te ontvangen. Want dat ben je waard. Blijf eraan werken en neem het jezelf niet te veel kwalijk als het een keer niet lukt. Je bent een (man)mens.
Denk je dat anderen dit artikel ‘De worstelende man: over mannen en emoties’ ook interessant vinden? Delen mag! Vind je het klinkklare onzin wat ik heb geschreven? Deel mijn stupiditeit en maak het kenbaar met je netwerk.
Hier vind je de artikelen van Nathan Vos.
Zit jij in de knoop met jezelf en/of wil je praten over zelfdoding? Kijk dan op 113.nl of bel 0900-0113.
