Levenslessen van een sniper. Observeren als levenskunst

Met iedere seconde die wegtikte, groeide de kans op falen.

Ik lag al uren te staren naar een stuk heide maar de regen belemmerde mijn zicht. Nog acht objecten te gaan. Een sniper is niet alleen opgeleid om een doelwit van lange afstand uit te schakelen. Hij wordt ook ingezet om in vijandelijk gebied informatie te verzamelen. Het klinkt eenvoudig; je hoeft alleen maar goed te kijken. Dat blijkt in de realiteit toch wat lastiger. Vaak lig je als sniper laag bij de grond waardoor je zicht beperkt is. Je kunt niet te dichtbij komen anders word je zelf gezien. Afstand, vegetatie, regen, schemering, mist of de zon kunnen je zicht vertroebelen of belemmeren. Want heeft die man op 2000 meter afstand nu een handgranaat in zijn hand of is iets anders? Is die beweging in de bosrand een vijandelijke observatiepost of een wild dier? Om dit aan te leren zijn de observatieoefeningen een vast onderdeel in de sniperopleiding. De sniper moet binnen een bepaalde tijd verschillende objecten in het terrein identificeren. Bijvoorbeeld de kijker van een specifiek wapen, een kompas of een veldfles. De objecten zijn zo in het terrein geplaatst dat ze niet direct zichtbaar zijn. Je scant de omgeving af en als je iets denkt te zien, identificeer je het met een kijker. Achteraf gezien waren de observatieoefeningen niet alleen waardevol tijdens mijn inzet als sniper in Afghanistan maar vooral voor mijn latere ontwikkeling in het leven.

Want oordeelloos observeren is een levenskunst.

Ik deel je een aantal (oordeelloze) observaties.

Kom terug.

De observatieoefeningen waren altijd onder tijdsdruk. Ik moest een minimaal aantal objecten identificeren anders faalde ik. Teveel observatieoefeningen falen, betekende einde opleiding. Dan is het heel verleidelijk (en menselijk) om iedere keer met je gedachten af te dwalen naar de resterende tijd. Of het aantal objecten dat je nog moet vinden. Je raakt gefrustreerd omdat je nog maar drie objecten hebt gevonden. Vorige oefening had je ook onvoldoende objecten geïdentificeerd. Je bent afgeleid door de toekomst of het verleden. Kom terug. Je gaat niet voorkomen dat je wordt afgeleid.

De kunst is om bewust te worden van de afleiding en terug te komen. Zonder oordeel over jezelf of de situatie. Daar zit de winst.

Vul het niet in.

We hebben de neiging om iets wat we niet duidelijk zien, kennen, of begrijpen zelf maar in te vullen. Als sniper is dat catastrofaal. Je denkt dat iemand een wapen heeft en je opent het vuur. Het blijkt een stuk gereedschap te zijn. Het is niet helemaal duidelijk maar een groepje mannen gedraagt zich verdacht. Je projecteert eerdere ervaringen op de situatie en besluit een mortieraanvraag uit te voeren. Veiligheid en zekerheid voor alles. Want de vorige keer dat een groep zich zo gedroeg, bleek het vijand te zijn. Via de radio doe je een oproep voor de mortieren. Dan krijg je te horen dat het geen vijand is maar een bevriende eenheid van een ander land. De veiligheid en zekerheid die we zo hard zoeken, is vaak een illusie. We projecteren onze eigen angsten op de situatie. We proberen het krampachtig te (be)grijpen. Maar waar zijn we nu echt zeker over? Accepteer dat je sommige dingen niet zeker weet en vul je onwetendheid niet in met angst. Dat voorkomt een hoop problemen en geeft je vrijheid.

Pas je positie aan.

Je gaat als sniper ergens liggen. Goed verstopt en redelijk comfortabel. Je begint te observeren. Je weet dat er aantal objecten in het terrein liggen maar hoe je ook kijkt; je ziet ze niet. Dan kun je blijven liggen omdat je veilig en comfortabel ligt maar dan haal je de missie niet. Ondanks de innerlijke weerstand besluit je een andere positie te zoeken. Even verderop zie je een locatie. Het voelt kwetsbaar om uit je dekking te komen en de nieuwe locatie ziet er een stuk minder comfortabel uit. In het belang van de missie doe je het toch. Kop omlaag en je begint te kruipen. Op de nieuwe locatie bekijk je het terrein vanuit een andere hoek. Je kijkt voorbij de bomen die je zicht belemmerde. Moeiteloos en duidelijker dan ooit zie je alle objecten.

Je hoefde alleen in beweging te komen en maar vanuit een ander perspectief waar te nemen.

Geduld.

Het regent en je rilt van de kou. Je ligt in de prikkelbosjes. De vijand loopt overal. Je kunt simpelweg niet verplaatsen maar door de regen zie je niets. Je opdracht om de objecten in het terrein te identificeren is nu niet mogelijk. Gelukkig heb je tijdens de planning je huiswerk gedaan. Je weet dat het weer over een paar uur opklaart. Je behoudt de rust en controleert dat waar je controle over hebt. Jezelf. Je blijft bewust van de omgeving en zorgt dat je zelf inzetbaar blijft. Ook tijdens speciale operaties zijn er situaties die je soms moet uitzitten. Voor jezelf blijven zorgen is dan van levensbelang. Je ademhaling controleren. Goed blijven eten en drinken. Rusten als het kan. In contact blijven met je buddy. Het geduld wordt beloond. Zoals altijd.

Het wolkendek breekt open. Een zonnestraal schijnt als een lange aanwijsstok direct op de objecten. Mission complete.