Hoe de Special Forces omgaan met gevoelens

Ik krijg mooie reacties op de tv-serie Special Forces VIPS waar ik een van de instructeurs mag zijn. Een bijzondere ervaring om deel te nemen aan zo’n programma. Met name één specifieke quote gaat rond op social media. Tim Haars (acteur) heeft het moeilijk tijdens een situatie en ik zie dat hij zich verbijt. Hij drukt zijn verdriet weg. Nu verwacht je dat misschien ook van een kandidaat tijdens een Special Forces tv-programma. Want zo zie je dat bij de Special Forces ook vaak. Stoere harde kerels. De gevoelens worden ‘geparkeerd’.

Geen paniek als je parachute niet opengaat. Handelen, anders ga je dood.

Geen verdriet als je een klein kind uit een vuurgevecht opvangt. Handelen, de rest van de gewonden moeten worden afgevoerd.

Geen angst wanneer je als leider jouw mannen naar een bevrijdingsactie leidt. Controleer jezelf, je hebt de taak om je team levend terug te brengen.

Geen gemis als je op missie gaat en je gezin achterlaat zonder dat je weet of je terugkomt. Wegslikken, je hebt alle focus nodig voor de missie.

Er is zelfs een speciale term voor: Compartimentaliseren.

Logisch, want tijdens een vuurgevecht of een speciale operatie is er geen tijd voor gevoelens.

Werkt goed. Op de korte termijn. De emotie komt op, je drukt het weg en overschrijft het gevoel met je ratio. Je zoekt direct een praktische oplossing voor het probleem dat jouw emotie veroorzaakt. Of je zoekt een (rationele) afleiding, relativeert de situatie, gaat over tot de orde van de dag en klaar is Kees.

Dit principe is, zoals alles, trainbaar. Aan het begin kost het aardig wat moeite maar als je het maar lang genoeg blijft doen, wordt je er erg goed in.

En Special Forces willen graag de beste zijn. In alles eigenlijk wel.

Het trainen van die procedure gaat je goed af en wordt een patroon. Je hoeft er niet eens meer bij na te denken. Het wordt jouw default setting.

Het wordt een gewoonte om je gevoelens weg te drukken. Je staat er zelfs om bekend. Jij bent er inmiddels van overtuigd dat mensen dat van je verwachten. Het is een onderdeel van je status. En je bent volledig geïdentificeerd met de gewoonte om alles weg te drukken. Het is niet wat je doet maar wie je bent. Je bent die emotionele flatliner. Die gevoelloze killer.

Niets kan jou meer raken.

Denk je.

Zoals gezegd; het is voor de korte termijn een oplossing van je probleem. Want de bron van je emotie heb je niet aangekeken. Je hebt alleen aan symptoombestrijding gedaan. En dat onderdrukte gevoel? Dat zit nog ergens in je lichaam.

Als je dit maar lang genoeg blijft doen wordt die parkeerplaats, waar je alles steeds parkeert, steeds voller. Het compartiment wordt niet groter. Er gaat iets in de verdrukking komen. En dit is geen boekenwijsheid. Dit heb ik zelf geleerd bij de Special Forces.

Leren ze je dat bij de Special Forces? Nee, helaas nog niet. Ik mocht het zelf uitvogelen. Maar dan wel op de harde manier. Dit is de ervaring van meer dan 21 jaar lang stelselmatig emoties wegdrukken.

Ik heb dit mezelf aangeleerd zoals zoveel mannen zichzelf dit aanleren. Omdat we denken dat het zo hoort. Omdat we onze voorbeelden dit zo zien doen. Omdat dit in de cultuur zit van stoere en harde mannen. Maar iets wat hard is, is uiteindelijk ook breekbaar.

Maar wat is dan de essentie van dat gevoel?

Simpel; het wil gevoeld worden. Niets meer en niets minder.

Je kunt het parkeren, compartimentaliseren of wegdrukken. Maar uiteindelijk gaat het een keer uitkomen. En hoe langer je wacht, hoe harder het gevoeld wil worden.

En dan?

Kies maar;

• Je krijgt lichamelijke klachten.
• Je gaat mentaal verharden.
• Je wordt (mentaal) rigide; je staat minder open voor andere ideeën en meningen.
• Je blijft langer hangen in negativiteit.
• Je hebt steeds minder verbinding met je omgeving. (snap ik want je wordt een oude zuurpruim ;-))
• Je wordt somberder, melancholiek of zelfs depressief.

Maar misschien nog de ergste; je geeft je naasten het gevoel dat ze iets niet goed doen. En als je jonge kinderen hebt, geef je ze het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn. Je raakt hun direct in hun identiteit. Je geeft je shit letterlijk door aan de volgende generatie.

Mooi stukje leiderschap ouwe.

Maar dat ligt niet aan jou natuurlijk. Dat ligt aan de rest. Jij kan toch niet geraakt worden want jij hebt dat onbreekbare pantser zorgvuldig om je heen gebouwd. Langzaam wordt het licht uit je leven gezogen. Het vlammetje gaat doven en het wordt donkerder. Het pantser groeit naar binnen. Het wordt krapper. Minder ruimte. Minder lucht. Minder leven. Je wordt somberder. Alleen. Donker.

Totdat het schild eindelijk breekt. Je kunt niets meer. De gevoelens van al die jaren komen eruit. De opluchting. De verlossing en verlichting van alle lasten die je al die jaren bij je droeg.

Dat lood- en loodzware pantser mag je eindelijk af doen. Er is weer ruimte. Je hebt weer adem. Er schijnt weer licht. Je bent weer mens.

Eindelijk kun je voorbij het pantser kijken waar je verdriet vandaan komt. Je mag gaan leren van je emoties. Het wilde je alleen maar iets vertellen. En een beetje aandacht.

Prima als je een stoere, masculiene en échte kerel bent. Wat dat ook mag betekenen. Maar doe jezelf (en vooral) de volgende generatie een plezier en laat dat wat zich aandient er zijn. Stop met oordelen over je eigen emoties. Je bent een mens. It’s part of the package.

Er zullen altijd situaties zijn dat het niet uitkomt. Prima. Parkeer je gevoelens even.

Breng het naar die tijdelijke parkeerplaats. Maar bedenk dat je uiteindelijk een hoge boete betaalt als je het blijft negeren en het patroon blijft herhalen. Zoek verstilling of ga met iemand praten. Breng je aandacht terug naar de situatie. Visualiseer het. Breng dan je aandacht naar je lichaam. Observeer wat er gebeurt. Zonder oordeel. Laat alles zijn wat er dan in je opkomt.

Zie het als een wijze leraar. Geef het de aandacht die het vraagt. Omarm het, leer ervan en wees dankbaar voor de les.

Ik wens je een mooie dag.