F#ck mental hardheid: omarm je emoties en word een krachtiger mens

In het kader van de toenemende werkdruk, het stijgende percentage ziekteverzuim door werkgerelateerde stress en de altijd aanwezige zorgen over onze millenials, hoor je regelmatig de term mentale hardheid voorbijkomen. Over militairen wordt vaak gezegd dat ze mentaal hard zijn en topsporters en CEO’s van grote bedrijven onderscheiden zich door hun mentale hardheid. Het wordt geassocieerd met topprestaties en uitzonderlijke overwinningen, met discipline en presteren onder druk. Hoog tijd om dit begrip eens tegen het licht te houden.

WANT IS MENTALE HARDHEID WEL WAT WE NODIG HEBBEN?

NIEUWE UITDAGINGEN

Sinds de publicatie van mijn boek Niet te breken is mijn leven op een goede manier veranderd, met mooie nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen. Tot die uitdagingen behoren de bijzondere berichtjes die ik regelmatig krijg. “Sander, ik heb je boek met veel interesse gelezen. Bedankt voor je openheid en je inspirerende verhaal! Zullen we een keer een bakkie doen?” Of: “Kun je een keer langskomen om je boek voor mij te signeren?”.

Op zich erg verleidelijk en als allemansvriend ben ik tot veel in staat om de lezers van mijn boek te waarderen, maar als ondernemer is mijn tijd erg kostbaar en moet ik zorgvuldig omgaan met het beheren van mijn agenda.

SAM

Maar soms krijg ik verzoekjes die me zo aan het hart gaan dat ik er iets mee wil doen. Via LinkedIn kreeg ik het verzoek van een vader die mijn boek voor zijn zoon van 15 jaar had gekocht. Hij woonde toevallig in de buurt en zijn zoon wilde al sinds zijn achtste marinier worden. Daarbij had hij een gezonde obsessie voor mijn oude eenheid: NLMARSOF. Mijn boek was net uit en ik had een gaatje in mijn agenda, dus ik was om.

HOE GAAF IS HET ALS JE DE WENS VAN EEN JONGE GAST KUNT LATEN UITKOMEN DOOR ALLEEN EVEN LANGS TE KOMEN VOOR EEN PRAATJE?

Bij binnenkomst vertelden zijn ouders dat Sam[1] erg zenuwachtig was voor mijn komst. Zo erg zelfs dat hij spontaan was gaan stofzuigen. (Schijnbaar heb ik die invloed alleen op kinderen van anderen, want bij mijn eigen kinderen werkt mijn aanwezigheid averechts. Maar dat is een ander verhaal.)

We gingen zitten en hij begon vol enthousiasme te vertellen wat hij allemaal wist over NLMARSOF. Over de opleiding, de eisen van de opleiding en alle wapensystemen. Hij kon geen genoeg krijgen van de stoere filmpjes op YouTube en met een schuchtere, quasi-stoere houding vroeg hij me daarna alles over mijn carrière. We hadden echt een leuk gesprek.

EMOTIES UITSCHAKELEN

Nadat we een tijdje hadden gepraat wilde zijn moeder, op een enigszins ongeruste toon, ook nog iets vragen. Want Sam was al aan het trainen om zijn emoties uit te schakelen.

HIJ HAD GEHOORD DAT JE MENTAAL HARD MOET ZIJN EN DAT JE BIJ DE MARINIERS – EN HELEMAAL BIJ DE SPECIAL FORCES – JE EMOTIES MOET KUNNEN UITSCHAKELEN. “IS DAT ZO?”, VROEG ZIJN MOEDER BEZORGD.

Ik was een beetje verbaasd door de vraag en vroeg aan Sam hoe hij dat dan deed. Trots vertelde hij dat hij al jaren op hoog niveau aan fietscrossen deed en regelmatig een flinke valpartij had. Inmiddels was hij bijna in staat om geen pijn meer te voelen. Terloops vertelde hij dat hij nog wel een beetje verdrietig was toen zijn hond overleed.

Ik liet de vraag even bezinken. De term mentale hardheid heb ik vaker voorbij zien komen en ook het gezegde dat je emoties kunt uitschakelen en de veelgebruikte kreet ‘emoties zijn gelul’, zijn me niet helemaal vreemd. Hier heb ik sinds mijn vertrek bij Sam nog vaak over nagedacht. Ook vond ik het interessant dat zijn moeder er bezorgd over was en mij de vraag stelde.

MENTALE HARDHEID

Sinds ik weg ben bij NLMARSOF en mijn geliefde Korps Mariniers krijg ik vaker vragen over het uitschakelen van emoties. Is het mogelijk om in the line of duty de meest extreme situaties te overwinnen, op mensen te schieten en beschoten te worden zonder dat je daarbij emoties ervaart? Is er bij de Special Forces überhaupt ruimte om over emoties te praten? Kun je ruimte geven aan je emoties en toch een goede Special Forces operator zijn?  Of een goede leider? Is dat geen teken van zwakte of van kwetsbaarheid?

OKÉ SAM, DAAR KOMT-IE.

HET MENTALE PANTSER

Het klopt dat het onder bepaalde omstandigheden niet wenselijk is om je emoties de overhand te geven. Het is niet ideaal als je midden in de nacht tijdens een vrije val parachutesprong – waarbij je met 200 km per uur door het luchtruim dondert – je angst laat binnenkomen en gaat piekeren over de mogelijke gevolgen. En als je in het pikkedonker en in ijskoud water onder een schip duikt om deze te saboteren, voorzien van een lading springstoffen én op pure zuurstof, gaan emoties je niet helpen om je werk goed te doen.

 DIT HEEFT NIETS TE MAKEN MET ‘BEWUST JE EMOTIES UITSCHAKELEN’.

Het heeft te maken met het conditioneren van je mentaliteit, je spieren en (instinctmatige) reflexen, want op dat moment neemt je training het over. En dat is vooral een fysiek en mentaal proces waarin gevoelens geen prioriteit hebben, omdat een verkeerde prioriteit in dat geval je leven kan kosten.

VECHTEN OF VLUCHTEN 

Lichamelijk gebeurt er onder zulke omstandigheden van alles. Je fight, flight, freeze reactie wordt in werking gezet en de adrenaline giert door je lichaam. Je bent getraind en geconditioneerd om die lichamelijke reactie in jouw voordeel te gebruiken. De vrijgekomen energie en hormonen stellen je lichaam en geest in staat om onder de meest extreme omstandigheden te presteren en te overleven.

Maar dat is alleen onder extreme omstandigheden en de emoties die je daarbij ervaart verdwijnen niet zomaar als je ze even ‘parkeert’. Het is niet zo dat de ervaring geen impact heeft en afketst op jouw mentale pantser. De ervaring en de daarbij horende emoties komen zeker binnen.

JE HEBT ALLEEN GEEN TIJD OM ER OP DAT MOMENT IETS MEE TE DOEN.

BENEN ALS LUCIFERHOUTJES

Als je dat maar vaak genoeg doet en verder nooit bewust ruimte geeft aan je emoties, wordt het inderdaad steeds lastiger om te voelen. Totdat je echt geconfronteerd wordt met je menselijkheid en je op dat moment geen idee hebt hoe je daarmee om moet gaan.

Als jij je alleen maar fysiek en mentaal ontwikkelt en niet op emotioneel vlak, ben je hetzelfde als die bodybuilder met gigantische biceps, maar benen als luciferhoutjes. Je ontwikkeling is uit balans.

EN ALS JE UIT BALANS BENT, VAL JE VROEG OF LAAT EEN KEER OM.

MENTALE HARDHEID WORDT EMOTIONELE FLEXIBILITEIT

Het is een verkeerde opvatting dat je altijd dat mentale pantser op moet hebben. Het is een veelvoorkomende valkuil om dat mentale pantser aan je identiteit te koppelen, als een masker dat nooit meer af gaat. Je wordt een emotionele flatliner. Als je altijd dat stoere masker op hebt lijkt er weinig narigheid binnen te komen, maar gaat er ook weinig moois naar buiten. We zien nooit wie je echt bent.

In veel situaties is het prima om te voelen, om bewust te zijn van je emoties en om ze de ruimte te geven. Emoties en gevoelens zijn een van de mooiste dingen van onze menselijkheid. Zonder verdriet geen vreugde. Zonder angst geen moed. Zonder woede geen blijdschap.

EN ZE HEBBEN ALTIJD EEN FUNCTIE, ZE VERTELLEN ONS IETS.

DUS SAM

Soms is het inderdaad wenselijk om onder bepaalde omstandigheden je emoties tijdelijk te parkeren.

Maar omarm het feit dat je mens bent en dat je emoties hebt. Mentale hardheid is niet het sleutelwoord om onbreekbaar te worden.

IETS WAT HARD IS, KAN NAMELIJK BREKEN.

Je verliest geen draagvlak als je eerlijk bent over emoties. Je creëert daarmee juist verbinding omdat je laat zien dat je mens bent.

Wil je de uitdagingen van het leven doorstaan? Dan is het de kunst om krachtig en flexibel met je emoties om te gaan. Mentaal weerbaar. Het getuigt van kracht als je emoties de ruimte durft te geven als daar de ruimte voor is. Het getuigt van kracht als je het bewustzijn en de flexibiliteit hebt om je emoties te laten komen.

Leer je emoties onder woorden te brengen en besef dat je niet je emoties bent. Observeer ze zonder oordeel en leer ervan. Dan verdwijnen ze uiteindelijk op dezelfde manier als ze gekomen zijn en hoef je ze niet te verstoppen of op te kroppen. In het begin misschien een beetje ongemakkelijk, maar als je groei kiest boven comfort, krijg je ook daar meer ruimte en vrijheid in.

[1] Gefingeerde naam.